चन्द्रमामा पाकिस्तानको पहिलो पाइला, चीनसंग मिलेर पाकिस्तानी पेलोडको सफलतापूर्वक प्रक्षेपण

काठमाडौं,बैशाख २३ । शुक्रबार चीनको हेनानबाट प्रक्षेपण गरिएको चीनको ‘चाङ इ–६’ चन्द्र अभियानमा पाकिस्तान समेत सहकार्य गर्दै आफ्नो पहिलो चन्द्रयात्रा शुरू गरेको जनाएको छ।  ‘चाङ इ–६’ चन्द्र अभियानमा एक हिस्साको रूपमा पाकिस्तानी स्याटेलाइटले ऐतिहासिक रूपमा पहिलोपटक चन्द्रमाको परिक्रमा गर्ने भएको छ ।

चन्द्रमाको “डार्क साइड” पत्ता लगाउने लक्ष्य राखेको यो मिसनले पाकिस्तानको आइक्यूब कमर स्याटेलाइट सहित धेरै देशहरूबाट चन्द्रमा अनुसन्धान पेलोडहरू प्रयोग गरेको छ । 

इन्स्टिच्युट अफ स्पेस टेक्नोलोजी ( IST) ले जनाए अनुसार पाकिस्तानको “ऐतिहासिक” चन्द्र मोड्युल  आइक्यूब-Q, जसलाई IST ले चीनको सांघाई विश्वविद्यालय (SJTU) र पाकिस्तानको राष्ट्रिय अन्तरिक्ष एजेन्सी Suparco सँगको सहकार्यमा डिजाइन गरेको हो ।सोही पेलोडलाई चाङ्गे-६  माफर्त चन्द्रमामा पठाइएको छ ।

चाङ्गे भनिने यस मिशनको नाम पौराणिक चिनियाँ चन्द्रमा देवीको नामबाट राखिएको हो। चाङ इ–६ ले चन्द्रमाबाट करिब दुई किलोग्राम चन्द्र नमूनाहरू सङ्कलन गरी विश्लेषणको लागि पृथ्वीमा फिर्ता ल्याउने लक्ष्य राखेको छ। चिनियाँ सरकारी समाचार एजेन्सी सिन्ह्वाले यसलाई “मानवको चन्द्रमा अन्वेषणको इतिहासमा आफ्नै प्रकारको तर पहिलो प्रयास” भनेको छ।

चीनको लुनार एक्स्प्लोरेसन एण्ड स्पेस इन्जिनियरिङ सेन्टरका उपनिर्देशक गे पिङले पत्रकारहरूसंग कुरा गर्दै भने, “चाङ्’इ-६ ले पहिलो पटक चन्द्रमाको टाढाबाट नमूनाहरू सङ्कलन गर्नेछ।”

चीनले आउँदो दिनहरूमा रोबोटिक अन्तरिक्ष यान पठाउने छ । जुन तीन प्राविधिक रूपमा फरक फरक माग गरिएको मिशनहरू मध्ये पहिलोमा चन्द्रमाको टाढाको छेउमा राउन्ड ट्रिपमा पठाउनेछ । जसले चिनियाँ क्रुड ल्यान्डिङ र चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा आधार तयार गर्नको लागि मार्ग प्रशस्त गर्ने बताइएको छ । 

यो प्रोब भने विशाल दक्षिण ध्रुव-एटकेन बेसिनमा अवतरण गर्ने गरी सेट गरिएको छ । त्यहाँ पुगेपछि, यसले चन्द्रमाको माटो र चट्टानहरू स्कूप गर्नेछ, त्यस क्षेत्रमा अन्य प्रयोगहरू समेत गर्नेछ।जसमा चन्द्रमाको “लुकेको भाग” बाट पहिले कहिल्यै नआएको तथ्य संकलनको प्रयास पनि  हुने छ ।  

पृथ्वीसँग प्रत्यक्ष सम्पर्क नगर्ने नभएकोले चाङ इ–६ ले चन्द्रमाको परिक्रमा गर्ने हालसालै त्यहाँ तैनाथ गरिएको रिले उपग्रहहरूमा भर पर्नेछ । 

चाङ्गे–६ मा चीनले फ्रान्स, इटाली, स्वीडेन र पाकिस्ताका पेलोड (एकप्रकारका स्याटलाईटहरु) बोकेको छ । अर्को पटक चाङ्ग–७ सन् २०२६ मा प्रक्षेपण गर्दा रुस, स्विजरल्याण्ड र थाइल्याण्डबाट पेलोड सहित चन्द्रमामा पुग्ने छ चिनियाँ सञ्चारमाध्यमले जनाएका छन् ।

चन्द्रमामा आफ्नो पहलो पाइलाको रूपमा बुझेको छु: पाकिस्तानी प्रधानमन्त्री 

यता चिनियाँ मिसनसंग मिलेर आफ्नो पेलोड चन्द्रमामा पुगेपछि पाकिस्तानी राष्ट्रपति आसिफ अली जरदारी र प्रधानमन्त्री शहबाज सरिफले पाकिस्तानको पहिलो चन्द्रयान सफल प्रक्षेपण गरेकोमा राष्ट्रलाई बधाई दिएका छन्।
राष्ट्रपति जरदारीले सफल प्रक्षेपण पाकिस्तानको अन्तरिक्ष कार्यक्रमका लागि कोसेढुङ्गा हुने बताए । राष्ट्रपतिले पाकिस्तान र चीनबीचको एयरोस्पेस सहयोगको पनि प्रशंसा गरेका छन्।

प्रधानमन्त्री शेहबाजले  आइक्यूब-Q उपग्रहलाई “अन्तरिक्षमा पाकिस्तानको पहिलो पाइला” को रूपमा प्रशंसा गर्दै भनेका छन्, ‘पाकिस्तानी वैज्ञानिक र इन्जिनियरहरूले आफ्नो क्षमता प्रमाणित गरिरहेका छन् ।’ ‘हिमालयभन्दा अग्लो, सागरभन्दा गहिरो र महभन्दा मीठो’ रहेको पाकिस्तान र चीनको मित्रताले अहिले ‘अन्तरिक्षको सिमाना’ पार गरेको प्रधानमन्त्रीले सरिफले बताएको पाकिस्तानी सरकारी सञ्चारहरूले उल्लेख गरेका छन् ।

मिसनको प्रत्यक्ष प्रक्षेपण समेत हेरेका प्रधानमन्त्रीले आठ देशहरूमा पाकिस्तानको मिसनलाई स्वीकार गर्नु भनेको देशका वैज्ञानिक र विज्ञहरूको क्षमताको मान्यता भएको बताएका छन्  । “यो प्राविधिक विकासमा ऐतिहासिक कोसेढुङ्गा हो। यस उपलब्धिबाट पाकिस्तान उत्पादक उद्देश्यका लागि अन्तरिक्ष अन्वेषणको नयाँ युगमा प्रवेश गरेको छ, ”प्रधानमन्त्रीले टिप्पणी गरे।

प्रधानमन्त्री शेहबाजले यस उपलब्धिले वैज्ञानिक अनुसन्धान, आर्थिक विकास र राष्ट्रिय सुरक्षाका लागि नयाँ बाटो खोल्नुका साथै उपग्रह सञ्चारमा पाकिस्तानको क्षमता बढाउन मद्दत गर्ने बताए। एजेन्सीको सहयोगमा